HÜSN-Ü HAT
Fatih Sultan Mehmed'in İstanbul'u fethinin üzerinden yüzoniki, Kanuni Sultan Süleyman'ın tahta oturuşunun üzerinden kırk beş, Mimarbaşı Sinan'ın Süleymaniye'yi bitirişinin üzerinden yedi yıl anca geçmiştir... Süleymaniye bir yatsı vakti... Kandilinin ışığıyla kitabını okuyan talebenin dikkati bir ara kandilinden çıkan ise kaymıştır. İs şekilden şekle girerek davetkâr biçimde akmaktadır. Ayağa kalkan
talebe isi takip eder. İs oyuklardan bir odaya dolmaktadır. Odanın kapısını büyük bir merakla açan talebe hocasının testilere mürekkep doldurduğunu görür. Kandillerden gelen is odadaki nemli ortam sayesinde mürekkep oluyordu. Hocası göz ucuyla talebeyi süzdükten sonra mürekkep doldurduğu testileri alıp dışarı çıkar. Talebede peşinden... Hoca testileri Hicaza gidecek olan develere asar. Uzun
bir yolculuk olacaktır. Sallanma, ezilme, olgunlaşma dolu uzun bir yolculuk. Develerin avludan çıkışının üzerinden mevsimler geçer, nice kandiller biter. Ve bir gün develerin çanını tekrar Süleymaniye'nin avlusunda duyan talebe koşarak dışarı çıkar, develer dönmüştür. Hoca mürekkep testilerini astığı develerden çıkartır ve kıvamına bakar, memnundur. Artık iki testi mürekkebi vardır.
Talebe hocasına bu kadar zahmetin, eziyetin, bekleyişin sebebini ve mürekkeplerin ne olacağını sorar. Hocası onun saçlarını sıvazladıktan sonra Kem alatla kemalat olmayacağını anlatır. Eğer isler kandilden çıktıktan sonra odaya dol masa ve nemli odada beklemese…
Sonra oradan toplanıp bu uzun, sıkıntılı, yorucu, yolculuğu yapmamış olsalar… Onlarında bu sürede sabırla beklememiş olmaları durumunda mükemmel mürekkebi elde edemeyeceklerini anlatır.
Peki, ne olacaktır bu mürekkep?
O mürekkeplerle Hat yazılacaktır. Yüzlerce yıl boyunca Süleymaniye'nin duvarlarını süsleyecek olan Hüsn-ü Hat, yani güzel yazı…
Konusu güzellik olan bu sayımızda geleneksel hale getirdiğimiz Geleneksel Türk El Sanatları
Röportajımızı Hattat İsmail Öztürk beyle gerçekleştirdik. Biz çok bilgilendik ve keyif aldık.
Sizin de aynı hisleri paylaşmanız dileğiyle.
HAT kelimesi nereden geliyor?
Hat Arapça kökenli bir kelimedir. Çizgi anlamına geliyor. Terim anlamı olarakta yazı anlamına geliyor. Hat kelimesi Arapça yazıyı ifade ediyor. Hüsn - ü Hat güzel yazı demek yani yazının
sanatla yazılması da diyebiliriz.
HAT ile tanışmanızın hikâyesini anlatır mısınız?
İlkokuldayken el yazısı ile tanıştım. Ortaokulda güzel yazı dersinde de iyiydim. İzmir ilahiyat fakültesinde okurken hattat aradım. İzmir'de hattat yoktu. Bende İstanbul'a Hasan Çelebi ile tanışmaya gittim.Bana ilk meşkimi yazdı ve postayla geri göndermemi istedi. Hocanın istediğini yazıp gönderdim ve beklemeye başladım.3 ay sonra cevap geldi. Ondan sonra böyle hat çalışamayacağıma karar verdim.İzmir'den her iki haftada bir Konya'ya Hüseyin Öksüz hocamın derslerine gidip gelmeye başladım.İki buçuk yıl boyunca 15 günde bir her Pazar derse gittim. Ondan sonra belli aralıklarla Tekrar gidip geldim ve icazet aldım.
Kimlerden ders aldınız?
Hasan Çelebi'den bir ders aldım. Ama hoca bir tanedir oda derslerine devam ettiğim Hüseyin Öksüz'dür.
Bir HAT çalışması ortalama ne kadar zamanda bitiyor?
Çalışmadan çalışmaya değişir. Bir ayla altı ay arasında bir zaman aralığını kapsar diyebiliriz.
Hattatlığa başlangıç için kabul edilen Rabbiyesir duası hakkında bilgi verir misiniz?
Aslında denemedir. Tarikatlardaki çile gibidir. Manevi açıdan ise bu bir duadır. Kolaylaştır, zorlaştırma, hayırlısıyla tamamına erdir anlamındadır.
Şeyh Hamdullah Efendi`nin Türk Hattatları arasındaki yeri nedir? Hattatlığa başlayanlar için kaleminin Şeyh Hamdullah`ın mezarına gömülmesi geleneğini anlatır mısınız?
Hat tarihinde 3 tane zirve var ise bunlardan ilki ve en önemlisi Şeyh Hamdullah'tır. Özelliği kendinden önce yazılan yazıyı değiştirmesi ve geliştirmesidir.
HAT Türk sanatı mıdır, başka yerlerde de yapılmış mıdır?
Geleneksel olarak Türk sanatıdır. Bu günlere gelmesi,kurallarının konması , bir gelenek oluşturması,mükemmelleşmesi büyük ölçüde Selçuklu ve Osmanlı himayesinde gerçekleşmiştir.
HAT çalışması yapabilme için gerekli malzemeler nelerdir?
Kalem, hokka, kâğıt, mürekkep, yazı altlığı, lika gibi malzemeler lazımdır. Malzemelerin kaliteli olması gerekmektedir. Kem alatla kemalat olmaz.
HAT da yetenek önemlimidir?
Yetenek önemlidir ama çalışma olmadan yeteneğin hiçbir önemi yoktur. Yetenek olmadan da belli bir noktaya gelinebilir.
HATTAT da aranılan özellikler nelerdir?
Gördüğünü anlayabilmek, azimli olmak, sabırlı olmak ve sebatkâr olmak gereklidir.
HAT yapmak isteyenlere ne önerirsiniz?
Ne yapmak istediklerini bilmelerini öneririm.
Teşekkür ederiz.
ERKAN SİHİR
Fotograf: MİHRİCAN BAL